Do niedawna wyposażanie prywatnych domów w specjalne systemy wentylacji w ogóle nie było brane pod uwagę. Przyczyny były dość oczywiste: budynki wznoszono głównie z „oddychających” paroprzepuszczalnych materiałów, a okna i drzwi nie pasowały ściśle do skrzynek, ram i ościeży, więc były nieszczelne. Dlatego domy nie wymagały dodatkowej wentylacji, a wręcz przeciwnie – ochrony przed przeciągami. Do wymiany powietrza całkowicie wystarczała wentylacja grawitacyjna, wykorzystująca siły natury. Jak działa ta najstarsza z metod wentylacji?
Jak działa wentylacja grawitacyjna
Jak powszechnie wiadomo „ciepłe powietrze idzie do góry”. Dzieje się tak dzięki różnicy ciśnień oraz gęstości w chłodnych i ciepłych warstwach powietrza. I właśnie to zjawisko nazwane konwekcją od wieków wykorzystują budowniczowie tworząc pionowe kanały wentylacyjne odprowadzające ciepłe powietrze z górnych partii pomieszczeń na zewnątrz.
Jednak aby w kominie wentylacyjnym wytworzył się ciąg wewnątrz musi być cieplej niż na zewnątrz, co najmniej o 12°C. Przy tym tylko stały napływ powietrza z zewnątrz przez nieszczelną stolarkę, nawiewniki, otwarte okna, porowate ściany zagwarantuje WYMIANĘ powietrza na świeże.Trzeba zastrzec, że ciąg (cug) to pojęcie mylące, bo powietrze z budynku nie jest wysysane na zewnątrz, a wypierane przez chłodne i gęste powietrze napływające do domu przez nawiewniki.
W budynkach wielorodzinnych usuwanie zużytego powietrza też odbywa się za pomocą specjalnych grawitacyjnych szybów wentylacyjnych z wejściami zbudowanymi we wszystkich pomieszczeniach wymagających wentylacji (głównie w kuchniach, łazienkach i toaletach).
Grawitacyjna instalacja wentylacyjna wydaje się niezawodna, wszak nie ma żadnych mechanicznych ani zasilanych z zewnątrz elementów, które mogą się zepsuć (dlatego właśnie przepisy wymagają jej wykonania tam, gdzie najważniejsze jest bezpieczeństwo, np. w kotłowniach. Dlaczego więc tak często (i coraz częściej) wentylacja grawitacyjna nie działa?
Dlaczego wentylacja grawitacyjna nie działa?
- Funkcjonowanie wentylacji grawitacyjnej w pełni zależy od czynników atmosferycznych:głównie od temperatury i kierunków wiatru. Wiosną i latem, gdy temperatura na zewnątrz wzrasta powyżej różnicy 12°C wentylacja grawitacyjna funkcjonuje dużo gorzej, w skrajnych przypadkach nie funkcjonuje nawet wcale. Czasem występuje wręcz odwrócenie kierunku ruchu powietrza – kanał wywiewny staje się nawiewnym, a zanieczyszczenia i nieprzyjemne zapachy z kuchni i łazienek, zamiast być usuwane, trafiają do sąsiednich pomieszczeń. Zimą zaś wentylacja grawitacyjna, jako że różnica temperatur jest duża, może powodować nawet zbyt intensywną wymianę powietrza. Bardzo wzrastają wówczas straty ciepła, ponadto powietrze zewnętrzne zawiera zimą bardzo mało wilgoci, co przy intensywnej wentylacji doprowadza do nadmiernego przesuszenia powietrza w domu.
- Współczesne technologie konstrukcyjne i materiałowe pozwalają tworzyć hermetyczne wnętrza, dzięki czemu w domu, jak w termosie, straty ciepła ograniczone są do minimum, ale niemal nie ma napływu świeżego powietrza! Aby wentylacja działała konieczne jest rozszczelnianie okien lub montaż specjalnych nawiewników.
- W starych budynkach, w których montuje się nowe okna i dociepla ściany jednocześnie je uszczelniając okazuje się czasem, że szyby wentylacyjne wykonano niedbale i nie spełniają one obowiązujących norm.
- utrudnieniem dla działania wentylacji grawitacyjnej jest niewielka wysokość kanałów, zwłaszcza w domach jednorodzinnych, bo im dłuższy szyb tym lepszy ciąg.
- kratki wentylacyjne są brudne lub zaklejone
Co się dzieje, gdy wentylacja nie działa lub źle działa?
Zanieczyszczone powietrze, z bardzo podwyższoną zawartością dwutlenku węgla bardzo źle wpływa na zdrowie użytkowników domu. Bóle głowy, senność, zmęczenie, alergie – to tylko niektóre z objawów. Jeszcze więcej wręcz chorobowych symptomów pojawia się, gdy w źle wietrzonych wnętrzach zagości na stałe wilgoć – grozi to ciężkimi uszczerbkami na zdrowiu. Sam budynek też oczywiście niszczeje.
Wady wentylacji grawitacyjnej:
- duże straty ciepła w tradycyjnych budynkach
- brak kontroli ilości i jakości nawiewanego powietrza
- brak możliwości filtrowania nawiewu
- uzależnienie prawidłowego funkcjonowania od pogody
Współczesne technologie wymagają szczególnego zwrócenia uwagi na system wentylacji w planowanych domach. Zapraszamy na konsultacje już na etapie ich projektowania!
tekst EG
grafy: wentylacyjny.pl